Sinan Ağa Çeşmesi
Edirne’de yaptırdığı üç çeşme bulunan, eşraftan, hayırsever Sinan Ağa tarafından yaptırılan çeşmelerden biri olan bu yapı onun adıyla anılmaktadır. Sinan Ağa Çeşmesi… Çeşme hicri 1080 ( miladi 1669 ) yılında yapılmıştır. Edirne’nin Yeni İmaret mahallesinde, II. Bayezid Caddesi üzerinde, Sultan II. Bayezid Külliyesi ana giriş kapısı üzerinde bulunmaktadır. Mülkiyeti Edirne Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nde olan çeşme yapılan son restorasyonlar da göz önüne alındığında, günümüze en iyi şekilde ulaşabilen Edirne meydan çeşmelerindendir.
Edirne’nin en iyi korunmuş meydan çeşmelerinden biri ; Sinan Ağa Çeşmesi
Sinan Ağa çeşmesi kare şeklinde bir plan şeması üzerine oturan çeşme, 5.75 m. Ve 4.24 m genişliğindedir. Doğu cephesi II. Bayezid Camii avlu duvarına yaslanarak sağırlaştırılmış; batı, kuzey ve güney cepheleriyle üç cepheli bir çeşmedir. Her üç cephede de sivri birer niş bulunur.
Çeşmenin batı cephesi asıl yüzü sivri kemerli bir niş şeklinde düzenlenmiştir. Kemer cepheden 0.02 m. Kadar çökertilmiştir. Sivri kemerli niş içinde ayna taşı bulunmaktadır. Ayna taşının merkezinde dilimli sağır kemer yer alır. Bu kemerin alt kısmında lüle deliği vardır. Kemerin üst kısmında ise içi boş bırakılmış dikdörtgen şeklinde pano bulunmaktadır. Ayna taşının etrafı süslenmeden boş bırakılmıştır.
Batı cephesindeki su yalağı çeşmenin önünden geçen yol kaplaması nedeniyle ortadan kaldırılmıştır. Çeşmeye ait eski bir fotoğrafta ön cephede sivri kemerli niş boyunca uzanan bir su yalağı bulunduğu görülmektedir.
( Not : Son restorasyonlarla çeşmenin etrafı cadde kotundan kurtarılarak su yalakları açığa çıkartılmış, aslına olabildiğince uygun düzenlenmiştir. )
Batı cephesinde içe doğru bir dış bükey, bir düz silme, bordür, tekrar düz ve bir dış bükey silmeden oluşan kuşak üst tarafta kitabeden dolayı kesintiye uğrayarak cepheyi ters L biçiminde dolaşmaktadır. Sivri kemerin kilit noktası üzerinde kitabe bulunmaktadır. Kitabe, mermer üzerine dört satır sülüs yazı ile yazılmıştır.
Sinan Ağa Çeşmesi’nin dört satırlık kitabesi şöyledir :
Sahib-i Himmet Sinan Ağa ki över / Mahzar-ı eltaf hayye lem-yezel
Eyledi bu çeşme-i pak bina / Fi-sebil-Allahzi-hayr-ecel
Bir mahallinde……………. / Ola makbul Hüdavend-i ezel
Nüş edüb dedim o dem tarihini / Ab-ı safi valla bi-bedel
Çeşmede saçağın hemen altındaki bordürde, bordür yüzeylerine sapları birbirine alt üst kat eden palmet şeklindeki kapalı form Rumiler sapları yukarı gelecek şekilde yatay eksende yan yana üç cepheyi dolaşmaktadır.
Çeşmenin kuzey ve güney cepheleri de ön cephenin tekrarı şeklindedir. Bu iki cephenin ön cepheden farkı bu cephelerde kitabenin olmayışıdır. Bu nedenle ön cephede kitabeden dolayı kesintiye uğrayarak ters L biçiminde cepheyi kuşatan silmeler, kuzey ve güney cephede ters U biçiminde dolaşır.
Yapının caddeye bakan köşelerinde kum saati şeklinde kaide ve başlıkları olan sütunce yer almaktadır. Üç cephede de sivri kemer kilit taşı üzerinde birer rozet bulunmaktadır.
Çeşme saçağı sapları birbirine eklenen ve büyüklükleri birbirinden farklı palmetlerin dönüşümlü sıralanmasıyla oluşturulmuş dalgalı bir formdadır. Su haznesi piramidal taş çatılı olup tepesinde palmet şeklinde kapalı form Rumilerden oluşan mermer alemle sonlanmaktadır.
Çeşmede süsleme unsuru olarak cephedeki silmeler, saçağın altındaki kapalı form Rumiler, saçağı kuşatan tepelik ve piramidal çatılı örtünün üzerindeki mermer alemden söz edilebilir.
Edirne’de Sinan Ağa tarafında yapılan üç çeşmeden birisi olan tarihi çeşme, özgün yapısal özelliklerini büyük ölçüde koruyarak günümüze ulaşmıştır.
Kaynak : Murat KARADEMİR ( “Edirne Çeşmeleri” isimli yüksek lisans tez çalışması 2007 )
